De Hoorn van Afrika

Er is honger in de Hoorn van Afrika. Heb je de afgelopen weken in een grot in de Ardennen doorgebracht, dan is dit breaking news. De rest onder ons heeft de schrijnende beelden in het nieuws gezien, de krantenartikels gelezen, de tv-spotjes voor 12-12 gezien. Misschien werd je zelfs al aangeklampt door een fondsenwerver van Artsen zonder Grenzen of Oxfam.

Ook op twitter worden de tweets voor 12-12 gretig geretweet. Zo zag ik deze morgen de tweet van @Philippehenon passeren, geretweet door Lies Corneillie…

@Liescorneillie: RT @Philippehenon: Sms “1212” naar 4666 en geef 1 euro voor de #hoorn van Afrika. Plse RT

En ik reageerde erop…

@liescorneillie @Philippehenon moest die euro structureel gebruikt worden heeft dat mss zin…

Natuurlijk vraagt Lies (en anderen met haar) zich af wat ik in godsnaam bedoel, want ik geef toe, mijn tweet komt nogal bot en egoïstisch over. Mijn reactie vloeit eigenlijk voort uit een samenloop van eigen gedachten en een gesprek dat ik gisteren had met iemand.

Het gaat inderdaad niet goed in de Hoorn van Afrika. Niet alleen honger, maar de armoede, het geweld, de natuur die niet meewil. Structurele oplossingen zijn nodig.
Opnieuw komt er een situatie waarin ons geld gebruikt wordt voor noodhulp, de eerste noden lenigen, voedselpakketen en water. Ik denk dan terug aan halverwege de jaren 80, ik was nog klein, en zie de beelden voor me, op ons klein zwart-wit-televisie-toestelletje… Stervende kindjes, graatmagere moeders, opgeblazen buikjes.
Live Aid zamelde wereldwijd geld in om de honger uit de wereld te helpen.
We zijn ondertussen ongeveer 25 jaar later, en de situatie is nog altijd dezelfde.

Ondertussen leven wij hier, in de Westerse wereld, aan het zelfde ritme verder. We gaan naar de Aldi of Lidl en kopen Ethiopische snijbonen, en aan de kassa nemen we nog snel een bos rozen uit Kenia mee.
Gisteren was ik op bezoek bij een anjer-kweker. Aangezien ik zelf uit de tuinbouwsector afkomstig ben gaan gesprekken al snel over techniek en verkoop. Het was een slimme anjerkweker, die in de nodige vakgroepen zit en verder kijkt dan zijn eigen serre. Een kweker die een keuze gemaakt heeft. Betrekkelijk kleine oppervlakte, alles wat kan in eigen beheer, en met de collega’s een vakgroep opgericht, met eigen kwaliteislabel, eigen verpakkingsmateriaal, interne en externe controle over de kwaliteit. En met een duidelijke afzetmarkt, de betere bloemenwinkel. Want de groothandels, die worden overspoeld met rozen uit Kenia en anjers uit Ethiopië.

En daar word ik ambetant van. Heel ambetant. In Kenia, Ethiopië en de buurlanden zijn de nodige vruchtbare gebieden. Ideaal gelegen op en rond de Evenaar, met aangenaam subtropisch klimaat, het nodige vocht en stabiele lichturen.
Wordt er voedsel gekweekt? Neen… “Slimme” Nederlandse tuinders hebben hun boeltje hier bij elkaar gepakt, en zijn naar ginder getrokken, om daar bloemen te kweken en te exporteren naar hun vroegere afzetmarkt. De oppervlaktes zijn immens, de werkkrachten spotgoedkoop en de kosten laag. Verwarming en bijlichten is niet nodig, veiligheidsnormen onbestaande.
We mogen blij zijn dat door de komst van de Blanke Bloemenkweker een heel deel van de bevolking ter plekke aan de slag is. En dagelijks misschien een dollar verdienen.
Ik zou veel blijer zijn moest de vruchtbare grond ginder gebruikt worden om voedsel te produceren dat op de lokale markten verhandeld kan worden. Maar dat houdt een heleboel structurele veranderingen in…

En net die veranderingen zijn zo moeilijk. Op zich is dat logisch, want de lokale overheden moeten willen meewerken, en voor ze kunnen meewerken moeten ze inzien dat oorlog en geweld tot niets leiden. En na de lokale overheden zijn er nog de milities, de krijgshoofden en zoveel andere groepen en groepjes die de boel verzieken door hebzucht en machtsgeilheid.

Moest ik weten dat mijn geld ging naar een systeem waar het gebruikt wordt om de lokale bevolking op te leiden, ze op die manier in staat te stellen om zelf hun voedsel te produceren, dan gaf ik met alle plezier.
Maar nu blijf ik het wrange gevoel hebben dat het niet meer is dan een pleister op een (etterende) wonde….

Deze blogpost is sterk toegespitst op de bloementeelt in de streken waar de mensen getroffen worden door de hongersnood. Dit komt natuurlijk omdat dit binnen mijn vakgebied ligt. Ik ben er zeker van dat er nog talloze andere mogelijkheden zijn om de bevolking ginder lokaal en structureel te helpen.
Het sleutelwoord in gans dit verhaal is “structureel”

Enkele cijfers ivm de import van bloemen uit de Hoorn van Afrika:

– aanvoer stelen in 2005: 1,517 miljard (bron: flowercouncil) (Enkel Kenia)
– omzet in euro’s in 2005: 201,962 miljoen (bron: flowercouncil)
(Enkel Kenia)
– aanvoer stelen in 2009: 3,75 miljard (bron: CBS) (Enkel Kenia)
– geschatte oppervlakte gebruikt voor rozenteelt (geen rekening houdend met andere sierteelten): +3000 hectare (Enkel Kenia)
Voor de andere landen zijn cijfers moeilijker te vinden, maar Ethiopië benadert stilaan de cijfers van Kenia

25 Replies to “De Hoorn van Afrika”

  1. Het is tof dat u inzit met de structurele ontwikkeling van die regio, maar hoe denkt u dat men de dagelijkse hoop kinderlijkjes nu op dit ogenblik het best kan vermijden? Niet door het maken van economische bilans, lijkt mij. Over efficiëntie gesproken.

  2. Allemaal waar, maar als ik ook eens bot mag klinken: jij hebt nu helemaal niets gedaan. Of om jouw beeldspraak verder te zetten: omdat niemand de wonde wil voorkomen, weiger jij er een pleister op te plakken en laat je de wonde etteren. Of zie ik dat helemaal verkeerd?

    1. Je ziet het een beetje verkeerd. Ik steun wel structurele oplossingen, en engageer me in een benefiet waar behalve het “snelle geld” ook de structurele oplossing benadrukt wordt. Het is door deze blogpost dat ik weet heb van het benefiet en dat er ook aandacht naar een structurele oplossing gaat, en er me dus nu net ook voor heb ge-engageert.

  3. @Buzzing Bees: dus volgens u kan je beter de boel pappen en nathouden om je eigen geweten te sussen (“want we hebben ons steentje toch bijgedragen”), dan om een deftige oplossing te eisen of op z’n minst transparantie. Zoals Ntone zei, Live Aid ging zogezegd de honger de wereld uithelpen. Maar we zijn 25 jaar later en er is niets veranderd! Het geld blijft nog altijd aan dezelfde vingers kleven en komt niet aan waar het nodig is. Er zijn ngo’s waar een groot deel van het geld opgaat aan “overhead”, werkingskosten: dwz huur van gebouwen, loon van bestuursleden (het zijn natuurlijk niet allemaal vrijwilligers), nieuwe Land Cruisers etc.

    Maar daar stopt het probleem natuurlijk niet. Het grootste deel daarvan zit volgens mij in Afrika zelf. Verlichte despoten, niet eens geschikt om stamhoofd te spelen, laten de hulpgoederen hun land niet in. Bij elke checkpoint die ze tegenkomen moeten ze wat afgeven aan de militairen die hem bemannen. Die houden dus ook niet rekening met de hongerigen.

    En last but not least: ze hebben daar allemaal honger, maar geen grotere concentratie van Kalashnikovs als in Afrika…daar is wel geld voor.

  4. Snappen jullie dan niet dat al die besognes ondergeschikt zijn aan het feit dat er momenteel massale kindersterfte is en er nu zelfs geen tijd is om überhaupt na te denken over structurele hulpverlening.

    Men vraagt geld voor noodhulp. Weten jullie wat dat betekent? Buiken vullen van peuters. Zij dragen uiteraard een verpletterende verantwoordelijkheid voor wat hen overkomt. (!)
    Zou u ook een zieltogende bedelaar in Brussel zomaar voorbijlopen onder het voorwendsel dat er geen structurele hulp voorhanden is voor die man?

    Hoeveel excuses kan een mens bedenken om te vinden dat een menselijk leven het niet stante pede waard is gered te worden?

    In sommige beschaafde kringen zou men dit talmen schuldig verzuim noemen. Jullie noemen dit blijkbaar ‘vruchteloos wachten op transparantie en echte oplossingen’.

    Er zijn dan ook honderdduizend manieren om stervende kinderen te voeden.

  5. @Duchka: eerst en vooral, ja ik loop bedelaars voorbij. Die kopen toch alleen maar bier van hun bedelgeld. Bedelaars met hond of kat is een ander verhaal. Maar staat ook los van dit onderwerp. Voor de bedelaars is opvang voorzien en als ze willen kunnen terug uit de shit klimmen.

    En er is altijd tijd om na te denken over blijvende oplossingen. Massale kindersterfte is, hoe cru het ook klinkt, geen reden om het geld door deuren en vensters te gooien als je even nuchter nadenkt. Want vandaag zijn het de kinderen, morgen de vrouwen etc etc.

    Maar je hebt mijn comment niet goed gelezen. Neem dat pakweg 70% van het ingezamelde nooit aankwam op bestemming, dan zal dat nu ook zo zijn. En is er sowieso 70% van de bevolking gedoemd. En DAT moet veranderen.

  6. Ik ga voor die ene reden!

    Daarom dat noodhulp ook NOODhulp heet.

    @charlo : Bedelaars met een huisdier zijn een ander verhaal? Duh?

  7. @zapnimf Dieren kunnen er immers niks aan doen, die zijn zo onschuldig als wat en kiezen er niet zelf voor om honger te lijden. In tegenstelling tot baby’s en kinderen natuurlijk, die hebben het zelf gezocht, met hun corruptie en hun fascinatie voor Kalashnikovs. Althans als ik de argumenten van noodhulphaters als Charlo goed begrepen heb.

  8. Akkoord, ik heb het wat uitvergroot 😉 Maar eerlijk gezegd, uit de twee reacties van Charlo kun je wel degelijk concluderen dat dieren hem meer waard zijn dan kinderen, en dat hij liever een dier helpt overleven dan een kind. Niet alleen een noodhulphater, maar ook een mensenhater, dus.

  9. @Maarten: bwah, “noodhulphater” is ineens zo’n groot woord hé. Want er is noodhulp en noodhulp; bij een dijkbreuk bijvoorbeeld is er noodhulp nodig. Maar iets al 25 jaar “noodhulp” noemen is de boel wat bij z’n haar trekken, niet? En eigenlijk was dat zelfs niet de kern van mijn betoog.

    Maar goed, als ge weigert van de punten die ik aanhaal eens rustig, deftig én onvooringenomen te lezen (en dan nog eens te lezen om zeker te zijn), dan geef ik u het recht om uw dom, kortzichtig en politiek correct zieltje te sussen door mij noodhulp- en mensenhater te noemen.

  10. @Charlo Wat voor een kromme redenering is dat nou van jou? Bij een dijkbreuk kun je evengoed jouw redenering volgen om geen poot te moeten uitsteken: “De overheid wist al 25 jaar dat die dijken dat water niet zouden kunnen houden, en toch heeft ze er niks aan gedaan. En die mensen achter die dijk, die hadden hun geld maar in dijkverstevigingen moeten steken ipv in hun grote concentratie SUV’s”.
    Ik denk dat ik de kern van jouw posts maar al te goed begrepen heb: een stervend kind, dat ga jij niet proberen redden hoor, dat hadden ‘ze’ maar de voorbije 25 jaar moeten voorzien. (Maar een zielig hondje, daar wil je nog wel eens een efforke voor doen.) Voila, geld gespaard en je eigen geweten gesust. En op de koop toe nog wat mensen voor dom, kortzichtig en politiek correct kunnen uitschelden. Je week was echt goed, he?

  11. Dit wist ik niet, ben absoluut niet in de tuinbouwsector thuis maar 200 milj omzet! Het stoppen van het misbruiken van het systeem en de corruptie zal meer helpen dan alle inzamelacties samen.

    Gelukkig koop ik nooit bloemen in een keten!

  12. @Maarten: ik hoop toch dat het voor u niet erg is dat sommige mensen dierenleed minstens even belangrijk vinden als mensenleed. Het is nu éénmaal niet mogelijk alle goede doelen te steunen. Ik steun voor een betere milieubenadering in de wereld bijvoorbeeld. Voor mij is die hongersnood is er al lang. Te lang. Ik heb vroeger dit doel gesteund, maar ik steek mijn geld gewoon liever in de reparatie van de lekkende kraan, dan in de aankoop van dweilen. Let op, die mensen moeten geholpen worden en zitten in een situatie die zich grotendeels boven hun hoofden afspeelt. Maar zoals het vandaag gebeurt, weet ik niet echt of je het geld storten ‘helpen’ kan noemen. Maar goed, dat debat bestaat al sinds dat het probleem daar begonnen is…

  13. @Tim begrijp me niet verkeerd, ik vind de kritieken op het ontbreken van structurele oplossingen heel terecht. Ik vind gewoon niet dat je daaruit de conclusie kunt trekken dat je dan maar geen noodhulp moet (proberen te) steunen. (Zie mijn link naar ’14 redenen om niet te geven’.) Ntone heeft ook die conclusie niet getrokken in zijn blogpost, hij zegt enkel dat hij het er moeilijk mee heeft. Charlo trekt die conclusie wel, en besluit dat een kinderleven (proberen te) redden de moeite niet is. Ik citeer: “Massale kindersterfte is, hoe cru het ook klinkt, geen reden om het geld door deuren en vensters te gooien als je even nuchter nadenkt. Want vandaag zijn het de kinderen, morgen de vrouwen etc etc.” In diezelfde post zegt hij: “Ik loop bedelaars voorbij. (…) Bedelaars met hond of kat is een ander verhaal.” In één en dezelfde tweet zegt hij dus dat hij geen inspanning wil proberen doen voor een stervend kind, wel voor een berooide (maar meestal niet stervende) hond of kat. Dat is méér dan je dierenleed evenveel aantrekken als mensenleed. Dat is een erg negatieve vorm van misantropie of mensenhaterij.

  14. Enkele jaren geleden inderdaad een reportage gezien over de rozenkweek in Kenia en omstreken, die er nu voor aan het zorgen is dat enkele plaatselijke meren aan het opdrogen zijn (door overmatige irregatie).

    Idd een moeilijke zaak en ik geef toe ook al een storting gedaan te hebben (dat geweten hé!).

    Dit is een duidelijk consumptieprobleem, waarbij we allemaal 20 rode rozen voor 10€ willen kopen ipv. voor 20€.

  15. Wat een levendige discussie hiero seg! Geweldig. Ik hoop dat ge ondertussen ook aan die 40 euro hebt gedacht?
    En wie er een boterham minder voor moet eten, steekt nu zijn vinger op, die mag bij mij de overschot van de bbq komen oppeuzelen.

  16. In Zuid afrika liggen ook Nederlandse/Belgische uien in de supermarkt, Senegal is het grootste exportland van Nederlandse Uien…
    Omdat het voor hen interessant en goedkoper, en een betere kwaliteit is dan eigen teelt.
    Met de huidige rassen is het daar niet mogelijk om machinale oogst te doen,
    het is voor hen soms ook goedkoper voor machinale oogst maar het kan niet altijd door beschadiging en dergelijke,
    de beregeningskosten en uitgespoelde stikstof daardoor zijn ook niet te schatten.
    Het is allemaal zeer moeilijk om dit te vergelijken.

    Even teelttechnisch gezien dan :).
    Ieder land en continent heeft zijn voor en nadelen voor een teelt.

Comments are closed.