De afgelopen dagen werd ik te pas en te onpas om de oren geslagen dat chocolade binnenkort enkel nog in musea te vinden zal zijn. Dominique Persoone, chocolatier van beroep en passie, wordt voor de kar van Vredeseilanden gespannen. –Stoere jongen, die Dominique, met zijn tattoo’s en alles.- Het reclamespotje en bijhorende campagne van de organisatie draait rond de sputterende voedselproductie, rond de cacaoboeren die er de brui aan geven.
Vredeseilanden spant zich in voor de boerenfamilies uit het Zuiden. Zij die voor een appel en een ei, waarschijnlijk zelfs minder, zich uitsloven om ons, rijke Westerlingen, ons dagelijks stukje bruin-zwarte lekkernij te bezorgen. En ook onze bananen, sinaasappels en mango’s.
Er worden een hele resem valide argumenten aangehaald waarom cacoa schaars gaat worden. Een interessant document staat bol van de feiten, zoals schaars wordende, misbruikte landbouwgronden, verouderende landbouwers, stijgende onkosten en dalende inkomsten.
Maar moeten we daarvoor naar het Zuiden kijken? Onze eigenste landbouwers zitten in exact hetzelfde schuitje. De prijzen dit jaar waren om te huilen. Boeren die produceerden op contract waren goed af, op de vrije markt stortte de prijzen in elkaar. Het was een goed productiejaar, dus volgde een overproductie… Maar ook de melk- en vleesprijzen staan onder druk.
Wanneer dit verteld wordt aan de man in de straat wordt dit op ongeloof onthaald… De prijzen in de supermarkt kennen enkel een opwaartse trend, en dit is wat de mensen zien. En daaruit concluderen ze dat “de boeren er wel dik moeten inzitten!”
Niets is minder waar. De rijkdom van de boeren zit in hun gronden die zij zo en goed kwaad mogelijk proberen op peil te houden, in de machines om hun gewassen te planten en zaaien, verzorgen en oogsten.
Natuurlijk zijn er boeren met mooi gevulde bankrekeningen, maar zij die geloven dat de boer de grootverdiener is op de producten die in de supermarkt liggen uitgestald, die heeft het mis.
En daar wringt het schoentje. Mooi dat Vredeseilanden zo’n campagne voert voor de arme boeren in het Zuiden. Maar ik vraag mij dan af of de geëngageerden die nu in dit gure weer op straathoeken fondsen staan te werven ‘s avonds in de GB of Aldi ook nadenken wanneer ze hun stukje spek of biefstuk kopen dat in reclame staat. Denken zij, wanneer ze hun zakje patatjes in hun kar leggen, aan de boer die zich hier in België uit de naad werkt? Bekijken ze de afkomst van hun boontjes die ze nu uit de bak grabbelen? (Ethiopië staat er waarschijnlijk op… niet fairtrade…)
Voedselprijzen zijn een wereldwijd gegeven. Voedselprijzen stijgen alsmaar, en dikwijls wordt er aan de alarmbel getrokken. Er zijn nu al een hele hoop mensen die geen voedsel meer kunnen betalen. Het zal alleen erger worden. Niet omdat de boeren meer verdienen, wel omdat al de tussenpersonen hun winstmarges willen vergroten. En de consument draait er voor op. Er zijn 2 verliezers, de boer en de consument.
Is er een uitweg? Is er ruimte voor een oplossing? Volgens mij wel… Alleen is het niet het antwoord dat velen graag willen horen.
De stijgende schaarste aan landbouwgronden kan enkel opgelost worden respect te ontwikkelen voor deze landbouwgronden. De boeren hebben respect voor hun gronden, het is hun rijkdom, hun bron van inkomen. Wie heeft geen respect voor deze gronden? De industrie, die alsmaar wil uitbreiden. Die uitbreidingen gebeuren niet in woonzones of natuurgebied… Wie nog? De Groenen. Natuurcompensatiegronden, uitbreidende natuurgebieden zorgen dat er alsmaar meer landbouwgronden verdwijnen. In plaats van samen met de landbouwers een oplossing te zoeken staan ze kop op kop met sector. En het is nooit genoeg….
Maar ook de gewone mens zorgt voor de achteruitgang van de landbouw. Uitbreiding van woonzones terwijl er zoveel leegstand is. Want een nieuw huis op een nieuwe grond woont beter dan een opgeknapt oud huis of een huis op een bestaande grond gebouwd. En wanneer de stedeling dan op het platteland woont voor de rust en de natuur kan het natuurlijk niet dat een boer zijn gronden bemest, bewerkt en oogst. Daar moet klacht tegen ingediend worden!
De stijgende voedselprijzen kunnen enkel ingeperkt worden door de middle man uit te schakelen. Of te zorgen voor een middle man die genoegen neemt met een beperkte winstmarge. De boer is de enige producent wereldwijd die zelf geen prijs plakt op zijn product. Die genoegen moet nemen met wat een ander wil geven voor zijn producten. En dat is natuurlijk zo weinig mogelijk.
Maar wat ook niet onbelangrijk is, is dat ons consumptiegedrag gewijzigd is, misschien zelfs ontspoort. Ik herinner mij dat een stukje chocolade een beloning was, een lekkernij voor speciale gelegenheden. Ik was toen klein. Iets meer dan een jaar geleden was dat anders, dan lag hier in de kast pure en melkchocolade, met hele noten, met stukjes nootjes, met bananenvulling en “double lait”.
En dit geldt niet alleen voor chocolade. We eten verse boontjes in de winter. (Vroeger kwamen die uit de diepvries, zelfgekweekte, in de zomer ingevroren.) We eten de meest exotische vruchten, we hebben prachtige ruikers Ethiopische of Keniaanse rozen, tulpen en lelies op onze tafels staan. We spenderen veel geld aan luxezaken maar beknibbelen op voedsel. De supermarkten voelen die beknibbeling niet, het zijn de boeren en tuinders wereldwijd die dat voelen. Want zij staan telkens opnieuw weer onder druk wanneer de supermarkten en inkopers contracten komen heronderhandelen.
Misschien moet Vredeseilanden eens een campagne voeren voor onze lokale producenten? En de boontjes in Kenia of Somalië laten, zodat die ginder aan een faire prijs kunnen verkocht worden onder de lokale bevolking?
Hallo,
Het grootste deel van onze operationele werking speelt zich in ontwikkelingslanden om daar boerenorganisaties te helpen een beter product voor een betere prijs op de markt te verkopen. Vandaar dat onze campagnes als inhoudelijk voorbeeld daar op terugvallen.
Toch was het met deze campagne zeker niet de bedoeling om enkel de problematische situatie van landbouwers in het zuiden te belichten. Zowel bv in dit stuk op MO (http://www.mo.be/nieuws/voedselschaarste-kan-ons-ook-treffen) als in het opiniestuk van Dominique Persoone (http://www.demorgen.be/opinie/misschien-is-die-dreigende-cacaoschaarste-wel-goed-a2177586/) wordt het belang benadrukt van het leefbaar maken van de landbouwsector (het staat er niet altijd expliciet bij, maar dat geldt dus voor de landbouw wereldwijd)
Maar wat je zegt over de situatie in België klopt absoluut: het gegeven van landbouwinkomens die onder druk staan, is hier ook relevant. De prijzenoorlog in onze voedingsketen wreekt zich op onze boeren. Daarom dat we in deze campagne ook benadrukken dat voedingsbedrijven en supermarkten een grote verantwoordelijkheid dragen om de landbouwsector mee leefbaar te houden. Niet alleen voor (cacao)boeren in het Zuiden, maar ook voor boeren hier.
Een gemakkelijke oplossing voor dat probleem, is er niet. Maar we werken en zoeken er wel mee naar. Want die moordende prijsdruk, bedreigt de toekomst van landbouwers overal te wereld en uiteindelijk de toekomst van iedereen.
Er is wel een besef in de voedingssector dat dit spel niet vol te houden is en dat verandering nodig is. Alleen… niemand durft echt te bewegen, uit schrik dat ze hun concurrentiepositie zouden schaden.
Toch zijn, helaas nog in in de marge, heel wat nieuwe initiatieven bezig, waarbij boeren, verwerkende bedrijven en supermarkten weer nauwer gaan samenwerken. Op langere termijn contracten afsluiten, met transparante en leefbare prijzen.
Boeren bij ons zijn veel beter georganiseerd dan in ontwikkelingslanden. Op dat vlak hebben wij dus geen rol te spelen. Maar het is wel onze rol om als maatschappelijke organisatie bij bedrijven en overheden mee druk te zetten zodat onze voedingssector weer leefbaar wordt voor boeren. En dat doen we ook.
Volgende maand brengen we trouwens een rapport uit met een stand van zaken van de duurzaamheidsinspanningen van de Belgische supermarkten en voedingsbedrijven. Een belangrijk punt zal daar bij zijn: hoe springen voedingsbedrijven en supermarkten om met hun leveranciers, de boeren – of ze nu in België werken of elders. We zullen de pijnpunten blootleggen en tegelijk ook goede voorbeelden geven van hoe het vandaag al anders kan.
Onze campagne volgend jaar zal rond dit thema opgebouwd worden. Ik denk dat je vraag in je slotparagraaf daarmee ingelost wordt 🙂
Zo, hopelijk is mijn antwoord niet te warrig, want ik kom juist terug van vijf uur gadgets verkopen voor Vredeseilanden 🙂
Hartelijke groet,
Jelle Goossens, Vredeseilanden.